Maandelijks Af en toe hoop ik hier een tangotekst in Nederlandse vertaling te brengen, met een beetje commentaar waar nodig. Het kan vriezen, het kan dooien, dus misschien iets min of meer frekwent al naargelang inspiratie en beschikbare tijd.
Verzoekjes zijn mogelijk maar worden niet noodzakelijk ingewilligd : soms gaat het boven mijn petje (bvb. door excessief gebruik van Lunfardo, het equivalent van het Bargoens in Buenos Aires), of ook om dat ik het niet echt de moeite vind om er tijd in te steken - het is niet al goud wat blinkt.
Johan
|
(Trad.) - Spaanse tekst: Maria Elena Walsh Tussendoor eentje voor Egypte... (°) Niet echt een tango maar oorspronkelijk een Amerikaanse traditional (We shall overcome), beroemd geworden door de versies van Pete Seeger en Joan Baez. Vertaald door Maria Elena Walsh en werd zo ook een emblematisch lied in Argentinië tijdens de terugkeer naar de democratie. (°) Dit was in 2011, achteraf bekeken: te vroeg gejuicht, het wordt weer niks... |
|
Vertaling : Tangoteca - 2011/02
|
|
Julian Centeya (1910-1974) Lunfardo dichter en bohemien |
Angel D'Agostino Tango DJ's - niet allemaal, maar tenminste toch deze die nog een beetje voeling hebben met traditionele tango - zullen vaak hun tandas (een opeenvolging van 3-4 tangos gespeeld op een salon) zo samenstellen dat ze volgens verschillende criteria min of meer homogeen zijn: uit dezelfde periode, zelfde orkest, zelfde ritme (traag of snel) en ook instrumentaal of gezongen. Maar wat moeten we nu aanvangen met "Café Dominguez" ? Grotendeels instrumentaal maar toch met een gesproken (niet eens gezongen) inleiding... Dit is een typische "tango met glosas"... Glosas is een moeilijk te vertalen term, misschien nog best te beschouwen als een (literair) commentaar, soms op de tekst die daarna gezongen wordt (wat dus niet geldt voor deze instrumentale - jawel - "Café Dominguez"). In de late veertiger jaren werden deze glosas vaak gereciteerd door de interlocutor, de presentator die de nummers van de live optredende orkesten aan elkaar praatte. Soms worden ze gereciteerd door de zanger zelf (zoals de inleiding van Julio Sosa op zijn eigen versie van Madame Ivonne). In dit geval zijn de glosas - gesproken door Julian Centeya - fragmenten (met aanpassingen) uit een tekst van Enrique Cadícamo uit, vermoedelijk, 1918: "Bar Dominguez", over één van de legendarische tango cafés in Buenos Aires. |
Glosas de "Café Dominguez" |
Glosas - "Café Dominguez" Vertaling : Tangoteca - 2011/02
|
[1] Het
café - genoemd naar zijn uitbater Dominguez (die in die tijd
bekend stond voor het engageren van de beste tango orkesten) - was
gelegen op de Av. Corrientes 1537 - tussen Paraná en Montevideo
- voor wie er ooit geweest is: een paar blokjes (cuadras) vóór Zivals... [2] Voor zover ik weet zijn er geen opnames bekend van Graciano de Leone (1890-1945). Hij is wel de componist van de drie tangos die in de tekst van Cadícamo vermeld worden: Tierra Negra, El Pillete en Un Lamento. Enkele jaren later, in 1921, speelde in het Café Dominguez ook Paquita Bernardo (1900-1925), de jong gestorven eerste vrouwelijke professionele bandoneoniste met in haar sexteto - hou je vast - Osvaldo Pugliese aan de piano en Elvino Vardaro op viool. [3] Francisco "Pirincho" Canaro (1888-1964), Eduardo Arolas (1892-1924) - in de de tekst van Cadícamo: Juan Noli (geboortedatum onbekend) - Roberto Firpo (1884-1969) en Juan Maglio "Pacho" (1880-1934). [4] De huidige Avenida Corrientes, de belangrijkste (en lange, > 8 km) winkelstraat in het centrum van Buenos Aires, is een drukke viervaksbaan (in één rijrichting!), een combinatie van een autosnelweg en de Gentse Veldstraat dus. Deze toestand gaat terug op de verbreding die plaats vond tussen 1931 en 1936. De tekst van Cadicamo wordt gesitueerd in 1918 en verwijst dus waarschijnlijk naar de meer bescheiden verbredingen omstreeks 1910. Recent werden rijstroken opnieuw omgezet in verbrede voetpaden, weliswaar beperkt tot boven Callao, dus weg van het centrum. [5] Zal wel niet José Pascual zijn, geboren in 1910 en dus nog te jong om toen al op café te zitten. Ook niet Pascual Contursi, Argentijn van geboorte maar opgegroeid in Montevideo. Misschien wel Pascual Mazzeo (1894-1930), geboren in Catanzaro (Italië) - el tano = italiaan - bandoneonist in de orkesten van o.a. Augusto Berto, Carlos V.G. Flores, Osvaldo Fresedo en Julio De Caro [6] Het eerste patent op Expresso koffiemachines werd genomen in 1901 in Italië en ze werden vanaf 1905 geproduceerd. Het was dus wel een café dat mee ging met zijn tijd (weliswaar op het ritme van die tijd - in de meer noordelijke USA duiken ze pas op vanaf 1927). Ik ben nogal kwistig omgesprongen met geboortedata: al was het maar om de leeftijdscategorie te schetsen van die gasten (twintigers, dertigers...) die daar samentroepten in het Café Dominguez. Hierbij situeer ik het tafereel uit de tekst rond 1917 alhoewel de combinatie van de vermoedelijke datum van de tekst (1918), de personages en de verwijzing naar Corrientes angosta toch een paar chronologische problemen stellen - maar nostalgie en geschiedschrijving zijn nu eenmaal verschillende dingen. |
Discografie
|
|
Muziek: Virgilio Expósito - Tekst: Homero Expósito Nog eens een vertaling geïnspireerd door een YouTube video...
De tekst: In mijn kennismaking met tango was dit één van de eerste gezongen tangos waar ik als dusdanig een herinnering aan heb. Als ik het mij goed herinner, de versie van Roberto Goyeneche (met Néstor Marconi) uit de film Sur (1988). Primero... Despues.... Despues.... Y al fin...
Zelfs
als je geen Spaans begrijpt heeft het iets - alleen al door het ritme
van de tekst. In een interview verklaarde Virgilio Expósito
- die eerst de muziek gemaakt had - dat de tekst met deze verzen
begonnen is. De rest, en de voorafgaande inleiding (Era más blanda que el agua... - ontbrekend in de hier getoonde video versie) dienden enkel om de druk een beetje weg te nemen, om wat ademruimte te gunnen (...menos densa...., ... hay que dar un respiro...).
Uiteindelijk - en dat gebeurt wel vaker - is deze tekst, die vormelijk
beter in mekaar zit dan inhoudelijk, in de eerste plaats
geschikt om gezongen (en onbevangen beluisterd) te worden, eerder dan om
te lezen...De tango: Er werden drie opnames gemaakt in 1944 (door Pedro Laurenz, Enrique Rodriguez en Anibal Troilo), en dan: grote stilte - een vergeten tango... Pas in the zeventiger jaren wordt hij herontdekt en is sindsdien een vast onderdeel van het moderne repertoire. De video: In november 2010, werd wijn uitgeroepen tot nationale drank ("bebida nacional") in Argentinie. Je kent dat wel, dat soort commerciële promoties. Naar aanleiding van de eerste verjaardag van dit memorabele feit werd onlangs een promotievideo opgenomen ("El vino nos une" - De wijn verenigt ons) waarin zangers en muzikanten uit verschillende Argentijnse muziekgenres - tja - verenigd werden. Tangogewijs (maar je moet je daar niet te veel bij voorstellen: een bandoneonlijntje - nog dunner dan in electrotango) waren Adriana Varela en Leopoldo Federico uitgenodigd. De uiteindelijke clip kan je hier bekijken... Met zoveel mensen samen - en zoveel wijn (volgens sommige kwatongen kostten de opnames, naast de vele pesos, ook 200 flessen wijn) - kan er ook wel iets moois van komen. En als één van de "zapadas", backstage opnames in de rand van het project, een tamelijk impressionante versie van "Naranjo en flor" door Juan Carlos Baglietto, begeleid door de bandoneon van Leopoldo Federico. Zal onze kersverse nationale bierpromoter, Sven Gatz, ons ook iets moois bezorgen ? Bah neen: die mens is veel te druk bezig met het verzinnen van verantwoordingen voor de prijsstijgingen... |
Jonge knaap Juan Carlos Baglietto (°1956) met levende legende Leopoldo Federico (°1927). Pas na afloop beseft JCB - eerder rockero dan tanguero - wat hem overkomen is ("Qué honor !...." - Wat een eer...) Leuk om ook eens op de achtergrondfiguren te letten: gedesinteresseerd in het begin, maar langzaamaan meelippend... |
Era más blanda que el agua,
|
Ze was zachter dan het water, Vertaling : Tangoteca 2012/01
|
Discografie
(een zeer beperkte selectie)
|
Opname door Alfredo Gobbi, New York - eind 1907 |
Tekst en muziek: Angel Villoldo Eind
1906 werd in Buenos Aires bij decreet van
de politiechef, een zekere Ramón Falcón, een boete van 50 peso geheven
op het onbetamelijk aanspreken van dames op straat. Om een beetje de verhoudingen te schetsen: in die tijd koste een kilo koffie van goede kwaliteit zo een 3 peso.
Hoe kom ik daar nu zo op ? ik weet het ook niet - maar wees gerust: het is niet verzonnen. Deze zoveelste poging om menselijke verhoudingen in wetten te gieten inspireerde Angel Villoldo tot deze satirische tango criollo... Tangos
gaan soms een eigen leven leiden. Zoals je zou kunnen verwachten van
een dergelijke actualiteitsgebonden tango kende deze aanvankelijk enige
populariteit om daarna in het niets te verdwijnen. Maar in 1942 werd
hij door Carlos Di Sarli herontdekt en omgetoverd tot
een zeer aantrekkelijk instrumentaaltje dat enkel nog door de titel
herinnert aan zijn ontstaansgeschiedenis.
|
Una ordenanza sobre la moral |
De politie heeft een voorschrift Vertaling : Tangoteca - 2012/01
|
Discografie (selectie)
|
Closing Time - Radio 1, okt. 2013 - met Francesca Van Thielen Over "Cuidado con los 50".... Gerecupereerd van een oude harde schijf backup... Het moet 2006 of zoiets geweest zijn... Oliver en Marisa dansen op "Cuidado con los 50" Muziek: Carlos Di Sarli (1954) Gevolgd door "La Cicatriz" - Juan D'Arienzo/Alberto Echagüe, 1939 en "Yunta de Oro" - Color Tango, 2003 |
|
(Señorita) Tekst : Carlos Bahr - Muziek: Juan D'Arienzo & Fulvio Salamanca Nog eens een grapje - om het uitblijven van de lente te verzachten - en het idee dat tango alleen maar diepe treurnis zou zijn is toch maar een misvatting...
De P-taal, ik herinner me dat uit mijn kindertijd. Maar het bestaat blijkbaar ook in andere talen, in het Spaans: Jeringonza, of jeringozo, en - jawel - idioma de la pe. De vertaling hieronder is geschreven in mijn eigen P-dialect - ik ben daar niet echt bedreven in - dus de P-puriteinen moeten mij maar de onnauwkeurigheden vergeven. Toch benieuwd hoe lang de arme Echagüe heeft moeten oefenen om het er vloeiend uit te krijgen... |
Yo andaba loco por una vecina |
Ik was gek op mijn buurmeisje Vertaling : Tangoteca - 2012/04
|
[1]
Señorita, me palpita el corazón. Si me quiere diga me si,
sin dilación. No me deje sin cariño, se lo ruego. No me
niegue una cita, solitos, los dos. [2] Queridito, cuidadito con mi papá. Este lunes a las cinco el no está. En la puerta te espero con cariño. No me pidas otro beso que no te lo doy. |
Discografie
|
La última curda: poppenspel op de feria van San Telmo |
(Milonga) Tekst : Aldo Queirolo - Muziek: Roberto Morel & Carlos Mayel In deze hilarische milonga uit 1958
passeert een hele stoet onwaarschijnlijke figuren. El vino nos une - jejeje.... |
Anoche cerró por duelo |
Vanavond is de kroeg "La Maroma" Vertaling : Tangoteca - 2012/05
|
[1] Verbastering van Saint-Emillon ? [2] Ik weet niet zeker of er een verband is - er ligt tenslotte bijna 40 jaar en een spellingsverschil tussen - maar Tito Roccatagliata (1891-1925) was ook de violist die samen met Osvaldo Fresedo (bandoneon) en Enrique Delfino (piano) als Orquesta Típica Select een reeks tangos opnamen in New York in het jaar 1920 (voor het Victor label). Tito Roccatagliata kon ook zwaar aan de fles gaan, waardoor hij - zo wil het toch de overlevering - op zekere dag, 3 september 1920, niet opdaagde in de opnamestudio. En dát zou de reden zijn waarom de 2 tangos Bélgica (jawel, deze die je ook kent van Biagi) en New York door Fresedo als bandoneon solo opgenomen werden. [3] Vesre van cajón [4] Veel kans dat dit - zoals andere in deze tekst - geen naam is maar een apodo (bijnaam): de kale. [5] Populair kaartspel, één van de dingen die je nog zal moeten leren om een échte tanguero te worden [6] Vesre van tarugo |
Discografie (selectie)
|
Nog eentje - om het af te leren - ik kan er maar niet genoeg van krijgen...
Een zekere Gabriel Goyenetche, ergens in een feca... (weliswaar met een teksthapering) |
"Un gato de porcelana...." |
Tekst : Carlos César Lenzi - Muziek: Edgardo Donato EEN TANGO VRESELIJK EN MEERVOUDIG TOEGETAKELD !! Het heeft niet in de kranten gestaan - ter compensatie de kop hierboven - maar zo is het wel gegaan...
Er is op zichzelf niets mis met parodieën - Drs. P heeft er een prachtige gemaakt op Adios Muchachos - maar om één of andere reden heeft A media luz (1925) blijkbaar altijd de laagste creaturen uit het genre aangetrokken - zowel tekstueel als muzikaal. Erger nog: zelfs de als "ernstig" bedoelde interpretaties stellen vaak niet veel voor. Naar mijn gevoel had hij muzikaal al niet het potentieel van een toptango (alhoewel het internationale succes dat een beetje tegenspreekt), en met de vele stoorzenders die ongevraagd in ons hoofd zijn geplaatst, is het er niet beter op geworden. Vergeet de flauwekul die men ervan gemaakt heeft en keer terug naar het al-bij-al charmante originele tekstje, ooit beschreven als "sensueel (...) over de materiële
details die bij het genieten horen - zeer twintiger jaren"
Een ietwat lang uitgevallen annonce van een dame die "ontvangt", met een zekere hang naar luxe en gevoel voor discretie... |
Corrientes, 348 [1] |
Corrientes, 348 [1] Vertaling : Tangoteca - 2012/06
|
Enkele medicinale advertenties (wat niet belette dat cocaine ook als genotmiddel gebruikt werd)
|
Discografie (selectie)
|
|
Tekst : Alberto Vacarezza - Muziek: Enrique Delfino Onze vader die in de hemelen zijt....
Ik behoor nog tot die generaties bij wie het er ingedramd is, waarbij geheel voorbijgegaan werd aan interessante vragen zoals: "Als hij echt al-machtig is, kan hij dan ook wel al-goed zijn (of omgekeerd) ?". Wie af en toe een krant leest kent het antwoord, en ook in deze tango uit 1923 rees al de twijfel... Een oorsponkelijk vrouwelijke tangotekst die ook door mannen gezongen werd: zonder tekstwijzigingen door Gardel, maar mét gender-aanpassingen door Héctor Pacheco. |
Padre nuestro, que estás en los cielos... |
Onze vader die in de hemelen zijt Vertaling : Tangoteca - 2013/05
|
Discografie (selectie)
|
|
Tekst : Reinaldo Yiso - Muziek: Juan Puey Het
is mijn ding niet, ik heb er ook geen verstand van, dus de heersende
voetbalgekte gaat een beetje aan mij voorbij. Maar tango dwingt me er
soms toe. Dus, terwijl de hele natie (minus een paar honderd rare
snuiters) voor het televisiescherm gekluisterd zit, schrijf ik deze
vertaling.
Het blijft een rare bedoening, die tangoteksten. De Spaans-onkundige luisteraar die achter de romantische (en muzikaal uiterst genietbare) versie van Pugliese één of ander smachtelijk liefdesdrama zou vermoeden, moet ik ontgoochelen: het gaat over... (maar, om je plezier niet te laten vergallen, kan je misschien beter niet voortlezen)... ha, je bent er nog - zeg niet dat ik niet gewaarschuwd heb - het gaat dus over... voetbal ! |
Golpearon la puerta de la humilde casa, |
Er werd op de deur van het armtierige huisje geklopt, Vertaling : Tangoteca - 2014/07
|
[1] Een beetje moeilijk te vertalen, een passe-partoût woord voor zowat alles wat water bevat, van lavabo tot zwembad. [2] De geciteerde namen zijn allemaal beroemde voetballers uit die tijd (ca 1945): Emilio Baldonedo (Huracán), Rinaldo Martino (San Lorenzo), Mario Boyé (Boca Juniors), Bernabé Ferreyra (Club Atletico Tigre). Nogmaals, ik ben daar niet beslagen in, maar mijn Argentijnse vrienden bestoken mij graag met dat soort weetjes... [3] Argentino Oeste Fútbol Club: regionale voetbalclub in San Nicolás de los Arroyos (Provincia de Buenos Aires) |
Discografie (selectie)
|
Componisten
Alberto Alonso: Puro Cuento |
Tekstschrijvers
Alberto Vacarezza: Padre Nuestro |
Muzikanten/Orkesten
(muzikale voorbeelden)
Angel D'Agostino: Café Dominguez |
Zangers (muzikale voorbeelden)
Alberto Arenas: Los ejes de mi
carreta Zangeressen (muzikale voorbeelden) Azucena Maizani: Las
cuarenta |
|
|
|
|