Maandelijks Af en toe hoop ik hier een tangotekst in Nederlandse vertaling te brengen, met een beetje commentaar waar nodig. Het kan vriezen, het kan dooien, dus misschien iets min of meer frekwent al naargelang inspiratie en beschikbare tijd.
Verzoekjes zijn mogelijk maar worden niet noodzakelijk ingewilligd : soms gaat het boven mijn petje (bvb. door excessief gebruik van Lunfardo, het equivalent van het Bargoens in Buenos Aires), of ook om dat ik het niet echt de moeite vind om er tijd in te steken - het is niet al goud wat blinkt.
Johan
El Hornero |
Tekst & Muziek : Antonio Sureda & Jerónimo Sureda, 1936 Sommige van die oude teksten
hebben, in
al hun naïviteit, iets aandoenlijks. Dit sympathieke niemendalletje was waarschijnlijk ongemerkt voorbij gegaan, ware het niet van de formidabele versie - muzikaal gesproken dan - van Roberto Firpo. De enige vals waarvoor ik mensen letterlijk naar de dansvloer heb zien stormen... |
En aquel pobre señalero de madera |
In het armtierige houten seinhuis Vertaling : Tangoteca - 2009/02
|
[1] El hornero: de
ovenvogel
(Furnarius leucopus) werd in 1928, middels een
enquête
bij schoolkinderen in Buenos Aires, uitgeroepen tot "vogel des
vaderlands"
(Ave de la Patria), met ruime voorspong op de nochtans meer tot
de verbeelding sprekende condor. Een van de meisjes argumenteerde dat
"...hij
bijna overal in het land voorkwam en meer kwaliteiten verenigde dan om
het even welke andere vogel". Maar het is me niet helemaal
duidelijk
welke deze dan wel mogen zijn, andere dan het verorberen van voor de
landbouw
schadelijke insecten... De kans is niet gering dat je ondertussen ook al gedanst hebt op "Como el hornero" (Pedro Laurenz, met Alberto Podestá), "Zorzál" (de lijster - milonga, Carlos Di Sarli, met Roberto Rufino), "La Cachilla" (de renkoekoek, o.a. Osvaldo Fresedo, Di Sarli, Pugliese)... Zo zie je maar: voor je het weet, en als je goed bij de les blijft, maakt de tango een heuse ornitoloog van je.... Maar wat écht belangrijk is zit natuurlijk in "Como las Aves" : Yo soy como las aves, solo canto en libertad - Ik ben zoals de vogels, ik zing enkel als ik vrij ben. [2] Eigenlijk: "morocha", een Argentijnse uitdrukking voor wat wij "het mediterrane type" zouden noemen (iets wat niet echt goed bekt in een lopende tekst) : donker, met getaande huid... Beroemde "morocho/as" waren onder andere Carlos Gardel (het duo Gardel-Razzano was ook bekend als "El Morocho y el Oriental") en Lola Candales, die model stond voor de tango van Saborido en Villoldo: La Morocha ("Yo soy la morocha..., la mas agraciada..." ) |
Discografie
|
|
Tekst : Manuel Romero - Muziek : Francisco Lomuto Libertango, maar dan 30-40 jaar vroeger....
|
Encallado el ruiseñor |
Gestrand, kan de nachtegaal Vertaling : Tangoteca - 2009/02
|
Discografie
|
Horacio Ferrer (Brussel, 2004) |
Tekst : Horacio Ferrer - Muziek : Astor Piazzolla Het lijkt wel of er, sinds 1960, de tijd van het quinteto, twee Piazzolla's bestaan. De ene, instrumenteel, met de vele bekende tango nuevo thema's... De andere met gezongen tangos, baladas, trage milongas tot en met een volledige operita ("Maria de Buenos Aires"), vaak in samenwerking met Horacio Ferrer, of met teksten van Jorge Luis Borges. Vocalisten zijn o.a. Nelly Vázquez, Héctor De Rosas, Roberto Yanés, Edmundo Rivero, Amelita Baltar, José Angel Trelles, Roberto Goyeneche.... Maar bij de uitvoerders van Piazzolla's werk zien we een grijze zone ontstaan met gezongen versies van thema's die nochtans typisch als instrumenteel beschouwd worden: Adiós Nonino en Invierno Porteño (beide met tekst van Eladia Blázquez), Oblivion (met een Franstalige tekst - J'Oublie - en nog een andere van Horacio Ferrer) en ook deze Libertango. |
Recitado: |
Gereciteerd: Vertaling : Tangoteca - 2009/02
|
Discografie
|
|
Matilde Vitullo Voor één keer geen
tangotekst
maar een tekst over tango... |
----------------------------------------- |
||||||||||||||||||
Het (kulturele) anti-imperialisme mag hier dan al jaren lang passé zijn, in Zuid-Amerika is dit zeker nog niet het geval zoals je hierboven kan lezen. Men wil ons graag doen geloven dat het van puur verstand is dat we de -ismen achter ons hebben gelaten. Maar in dit geval is het waarschijnlijker dat de strijd gestreden en... verloren is. Je moet het al in goed afgeschermde niches gaan zoeken om te ontsnappen aan het Angelsaksische monotone popgedreun. En zelfs dat ziet er niet goed uit: de lokale, publieke tango heeft hier misschien nog 1 of 2 jaar te gaan... en dan zal het iets zijn om thuis van te genieten. Gardel was, terecht, volkomen afwezig in de milongas, maar van tegenwoordig volstaat het dat een paar knullen daar drums en bassen bovenop monteren (ik verzin dit niet - het bestáát...) en het wordt gespeeld als "tangodansmuziek" - tsja.... Brave new world milonga is coming... |
|
(milonga) Tekst : Oscar Nuñez - Muziek: Raúl Jaurena Tango kan soms eenvoudig zijn...
|
Quien va a negarse |
Wie zal het zichzelf ontzeggen Vertaling : Tangoteca - 2009/09
|
Discografie
|
|
Tekst : Enrique Cadícamo - Muziek: Daniel Melingo Enkele weken geleden heeft Daniel Melingo dus de Premio Gardel gewonnen, een prijs jaarlijks uitgereikt door de CAPIF, de Cámara Argentina de Productores de la Industria Fonográfica (dat is een mondvol Spaans voor "de platenindustrie die zichzelf in de bloempjes zet"). Dit allemaal tot vreugde van sommigen, en tot verbazing - of rechtuit verontwaardiging - van de anderen. Het blijft natuurlijk een raar
geval, die
Melingo. Enerzijds lieveling van de electrotango fans,
anderzijds
verwijst veel uit zijn eerste tangowerk naar Edmundo Rivero,
gerenommeerd
zanger uit de traditionele tango - oeps! - maar laat het hen een troost
wezen:
in het jaar 36 BET [1] toch nog goed genoeg bevonden om mee te werken
aan
een Borges-cyclus van Astor Piazzolla. Melingo heeft deze eerder ongebruikte tekst van Cadícamo (waarschijnlijk al een paar tientallen jaren oud) van onder het stof gehaald, waar hij ook had mogen blijven - pobre Enrique - alhoewel: het gebeurt zelden dat een tekst - indien op de geschikte manier gebracht - zo zelfvernietigend is voor de uitvoerder. [1] BET: Before ElecTrotango, vluggerds hebben dit al snel omgerekend naar het jaar 1965. |
Unos chantas amigos me invitaron |
Een paar onbetrouwbare vrienden inviteerden mij Vertaling : Tangoteca - 2009/10
|
[1] Anibal Troilo [2] Los Beat's ? - The Beatles ? Ach ik zou het echt niet weten... Maak er "Melingo" van , dan zit het zeker goed. [3] Verwijzing naar het "gemakkelijke" harmoniemodel dat zo typisch is voor angelsaksische popmuziek |
Discografie
|
|
Tekst : Horacio Ferrer - Muziek: Astor Piazzolla Een verzoekje... De legende wil dat deze tekst geschreven werd - in 1968 - nadat een bedelaartje verschenen was aan hun tafel in de parrilla "Bachín" (een typisch Argentijns grillrestaurant) waar Horacio Ferrer en Astor Piazzolla wel eens samen gingen eten. Dit restaurant - dat gelegen was in de buurt van Sarmiento y Montevideo (dicht bij de Av. Corrientes) - bestaat nu niet meer. Con sabor a fábula porteña... ese Buenos Aires un poco a contramano... Als een sprookje uit Buenos Aires... een Buenos Aires dat de verkeerde kant uitgaat... |
Por las noches, cara sucia |
's Avonds, een bevuild Vertaling : Tangoteca - 2009/10
|
Discografie
(selectie - slechts een kleine greep uit de vele versies)
|
Nog een legende... -
ik kan me
echt niet voorstellen dat er toen net iemand met een microfoon of
stenoblok in de buurt zou hebben gestaan. Maar het is hen gegund - daar
niet van.
|
|
Tekst : Mario Cecere - Muziek: Edmundo Rivero Tijd voor een beetje Lunfardo les... Uit de galerij van onuitgevoerde plannen... In het centrum van Madrid stap ik naar een vrouw toe en zeg haar : "Percanta que me amuraste". Alhoewel dit openingsvers van de tango Mi Noche Triste (ca.1917) zeer Spaans klinkt zal de Spaanstalige schone mij verbaasd aankijken met een blik van "Man, waar heb je het over ?" [1]. Spaans ? Op het einde van de 19° eeuw, onderging Buenos Aires een massale immigratie waarbij de bevolking op korte tijd vertienvoudigde. In deze melting pot van Europese inwijkelingen en naar de stad verdreven gauchos ontwikkelde zich een subcultuur bevolkt door het hele gamma van klaplopers tot pooiers: de compadritos, malevos, cafishios... kerels die al eens iets aan elkaar te vertellen hadden wat niet bestemd was voor de oren van de politie-informanten. Zo ontstond het Lunfardo als boeventaal, door aan bestaande woorden andere betekenissen te geven, geheel nieuwe woorden te verzinnen, of woorden te importeren uit de oorspronkelijke talen van de immigranten (vaak het Italiaans, t.t.z.: niet hét Italiaans maar wel de vele stedelijke en regionale volksdialecten [2]). En met als aardige bijkomstigheid (maar voor een geheimtaal toch iets te doorzichtig) de vesre, dit is het lettergreepgewijs omkeren van woorden : mujer (vrouw) wordt jermu, tango wordt gotan, maestro (meester) wordt troesma (zoals in el troesma Pugliese). Het allereerste Lunfardo woordenboekje, met - ocharme - 27 uitdrukkingen, zou geschreven zijn door een politiecommisaris, omstreeks 1880. Het Lunfardo evolueerde tot spreektaal [3] in de arrabales, de volksbuurten waarin de tango floreerde en uiteindelijk zelfs tot een cultuurtaal: gebruikt in tangoteksten, met eigen dichtbundels, zoals bvb. "La Crencha Engrasada" (1928) van Carlos de la Púa (El Malevo Muñoz) en nu ook een eigen Academia Porteña del Lunfardo onder leiding van José Gobello. Ik dacht eerst: het vertalen van deze tekst is maar half werk want de tekst verklaart zichzelf - tenslotte ben ik ook maar een fiaca - maar zelfs de moderne didactiek is het Lunfardo niet vreemd want soms worden de Lunfardo termen verklaard... in het Lunfardo. [1] Het goede antwoord zou geweest zijn "Ik ken je niet eens, hoe zou ik je hebben kunnen verlaten ?" [2] Het woord Lunfardo zelf zou van Italiaanse oorspong zijn (Lombardo, dief in een Romeins dialect => Lumbardo => Lunfardo) [3] Strikt genomen is het Lunfardo natuurlijk geen zelfstandige taal, eerder een jargon zoals het bargoens, l'argot en slang. |
En este hermoso pais |
In dit mooie land Vertaling : Tangoteca - 2009/11
|
[1] Vesre
zelf is de vesre
van revés
("omgekeerd") net zoals
het Franstalige equivalent verlan
de verlan is van l'envers.
Allemaal zeer
Hofstadteriaans... ;-)) Echte Gardelkenners kunnen de
ene opname van een andere (een take-2
op dezelfde dag) onderscheiden omdat hij in de ene "cabeza" zingt, maar in de andere "zabeca"... - zo natuurlijk
komt het blijkbaar... [2] Tordo: vesre van doctor, de vesre ontsnapt niet aan de wetten van de taalluiheid waardoor soms medeklinkers wegvallen - zou "el dotor" (dus zonder c) de vesre van een vesre kunnen zijn ? [3] Laburar : hierin herkennen we ons eigen "labeur" [4] De Real Academia Española of RAE, bewaker en behoeder van de Spaanse taal. Pas vanaf 1956 zou deze het woord Lunfardo als aanduiding van het jargon erkennen. Daarvoor werd het enkel vermeld als argentinisme voor dief, boef... Vandaar de lichtelijk cynische verwijzing in deze milonga, geschreven in 1960. |
[5]
Anibal Troilo (Pichuco) - Alberto Marino - Roberto Grela
|
Discografie
|
|
Tekst : Francisco Ruiz París - Muziek: Alberto Alonso Er bestaan dus blijkbaar ook anti-tangos vermomd als tangos. En vermits ik er niet om geef om buiten de lijntjes te kleuren vind ik deze best wel grappig. Let wel: niet van vandaag of gisteren, we schrijven 1929... |
Ya estoy estufo de tangos milongueros |
Ik word zo moe van al die tangos Vertaling : Tangoteca - 2010/03
|
[1] verkorting van jaque mate (schaakmat) - houdt dus
geen verband met de populaire inheemse theedrank |
Discografie
(selectie)
|
Cantor
Charlo
begeleid door Francisco Canaro |
Francisco Canaro
met estribillista Charlo (maar niet vermeld) |
|
Tekst : Lito Bayardo - Muziek: Juan Rezzano Aanleiding voor deze vertaling was een video gevonden op Youtube (en die je ook hieronder kan bekijken - met dank aan uploader "nuhn"). De animatie is gebaseerd op het idee dat onze danspassen zouden afgeleid zijn van de bewegingen tijdens een messengevecht. Zeer goed gemaakt, maar of het historisch ook klopt, daar wil ik dan weer niet garant voor staan. Het is niet het eerste messengevecht op deze pagina's. De structuur van de tekst herinnert aan Silbando: voor een groot deel sfeerscheppend, met het hele drama, bijna zijdelings, gebald in enkele verzen. |
Mientras la luna serena |
Terwijl de heldere maan Vertaling : Tangoteca - 2010/05
|
Animatiekortfilm "For a Tango" - Gabrielle Zuchelli Muziek: Novitango (Astor Piazzolla, 1974) |
Discografie
(selectie)
|
|
|
|
|